Doel 2: Inwoners zetten zich in voor elkaar en hun buurt

Dit doel is gekoppeld aan het volgende maatschappelijke effect:

Inwoners voelen zich verbonden met elkaar en hun omgeving.

Aan dit maatschappelijk effect is nog een doel gekoppeld dat ook onder de opgave Gezond Samenleven valt, namelijk:

• Inwoners hebben mensen om zich heen die zij kunnen steunen en/of waarop ze kunnen steunen (netwerken, informele en formele hulp, mantelzorg)

Doel vastgesteld door de raad:  Inwoners zetten zich in voor elkaar en hun buurt.

Indicator	Nulmeting 2025	Streefwaarde 2028
% inwoners dat vrijwilligerswerk doet	45% in 2022	51% (vergelijkbaar met het percentage vrijwilligerswerk voor corona)	CBS monitor Brede Welvaart
% inwoners dat actief is geweest om de buurt te verbeteren	112 buurtinitatieven hebben via SamenActief budget ontvangen in 2024 In 2025 zijn dit er  57 t/m mei		SamenActief

2.1 Meer inwoners doen vrijwilligerswerk

Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) heeft de gemeente de wettelijke verplichting om een plan op te stellen  met beleidsvoornemens om vrijwilligers te ondersteunen. Met daarbij aandacht voor het toekomstbestendig en integraal faciliteren van vrijwilligerswerk. Daarbij is samenwerking binnen de verschillende beleidsterreinen binnen de gemeente noodzakelijk: bijvoorbeeld inzet bewoners, binnen het sociaal domein, de sport, leefbaarheid, natuur, cultuur etc. werk en inkomen, inburgering, MVO, bedrijfsleven, vrijwilligersbeleid, welzijn, zorg en veiligheid.

2.1.1 Probleemanalyse

In Dronten zien we een dalende trend in het aantal vrijwilligers. In 2016 gaf 51,3% van de inwoners van Dronten ouder dan 15 jaar aan in georganiseerd verband vrijwilligerswerk te verrichten. In 2022 is dit aantal gedaald naar 45%. Er is geen onderzoek bekend naar de oorzaken van deze afname in de gemeente Dronten. Landelijk is vooral tijdens en na de coronapandemie een daling waargenomen.^[1] Daarnaast tonen onderzoeken van Motivaction en het CBS aan dat jongere generaties minder geneigd zijn tot traditioneel vrijwilligerswerk. De motivatie om vrijwilligerswerk te doen verschuift van plichtsgevoel naar meer individualistische waarden zoals zelfontplooiing en flexibiliteit.​^[2]

Veel nadrukkelijker dan voorheen vertrekken we vanuit de samenleving. Vrijwilligers zijn essentieel voor het creëren van een betrokken en veerkrachtige samenleving. Zij versterken de sociale cohesie, bieden ondersteuning aan kwetsbare groepen en dragen bij aan de vitaliteit van de gemeenschap. Door hun inzet kunnen mensen actief deelnemen op alle terreinen van de samenleving. Het erkennen en waarderen van vrijwilligers is cruciaal om de sterke basis onder de Drontense samenleving te behouden en verder uit te bouwen.

Op dit moment heeft de gemeente meerdere maatschappelijke partners die zich richten op het werven en matchen van vrijwilligers aan ondersteuningsvragen.  Het ontbreekt aan een totaal overzicht van het aantal vrijwilligers en de mogelijke knelpunten.  

^[1] https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2023/vrijwilligerswerk-2022

^[2] https://vrijwilligerswerk.nl/nieuws+en+blogs/uitgelicht+-+nieuws+en+blogs/2498046.asp

2.1.2 Onderbouwing van de aanpak

Een structurele aanpak is noodzakelijk om vrijwilligerswerk te stimuleren, betrokkenheid te vergroten en een duurzaam vrijwilligersnetwerk in Dronten op te bouwen.  Dit vraagt om beter inzicht in de huidige situatie van het vrijwilligerswerk in de gemeente en het verder uitbouwen van de beleidskaders hoe de gemeente Dronten vrijwilligers ziet en hoe zij vrijwilligers nog beter kan meenemen bij nieuwe ontwikkelingen.

Om de krachten te bundelen en verdere versnippering te voorkomen willen wij inzetten op het onderzoeken van de mogelijkheden voor een vrijwilligerscentrale en deze samenvoegen met een informatiepunt voor mantelzorgers (zie link). Deze vrijwilligerscentrale kan vrijwilligers verbinden met zorgvragers en mantelzorgers die ondersteuning nodig hebben en organisaties en vrijwilligers ondersteunen bij het opzetten van vrijwilligerswerk. 

Doel vastgesteld door de raad:  Inwoners zetten zich in voor elkaar en hun buurt.

Uitwerking doel: Meer inwoners doen vrijwilligerswerk.

Probleem/aanleiding: In Dronten is er een daling in het aantal vrijwilligers, van 51,3% in 2016 naar 45% in 2022,
terwijl er een gebrek is aan een overzicht van het aantal vrijwilligers en de knelpunten in de wervings- en matchingssystemen van de gemeente.

Resultaat	Indicator op resultaat
De potentie van vrijwilligers wordt benut door gerichte inzet op kwaliteit en affiniteit
De overlap in activiteiten tussen organisaties is verminderd (voorveld), wat zorgt voor een efficiëntere inzet van middelen en mensen
Alle generaties zijn goed  vertegenwoordigd in het vrijwilligerswerk	Toename van vrijwilligers in elke doelgroep (bijv. stijging van 20% onder jongeren)

2.2 Meer inwoners zijn actief om de buurt te verbeteren

Diverse wetenschappelijke studies^[1]  concluderen dat projecten waarbij bewoners direct verantwoordelijk zijn voor het onderhoud en de verbetering van hun buurt leiden tot verhoogd eigenaarschap onder bewoners en een verbetering van de leefomgeving.

^[1] De Wilde, M., Hurenkamp, M., & Tonkens, E. (2014). Flexibel en ontkoppeld: De nieuwe organisatie van burgers en professionals. In Sociale Vraagstukken Denters, B., & Klok, P.-J. (2013). Citizen democracy and the responsiveness of local government: How Dutch citizens perceive their role in local governance. In International Journal of Public Administration, 36(2), 138-152.

2.2.1 Probleemanalye

Uit de monitor Brede Welvaart blijkt dat 29,3% van de inwoners van Dronten aangeeft geen contact te hebben met familie, vrienden of buren. Dit gebrek aan onderling contact vermindert de sociale cohesie.

Gemeente Dronten gaat daarbij uit van de aanname dat wanneer mensen elkaar meer ontmoeten in de wijk en er meer contact en verbinding is tussen buurtbewoners, dit ervoor zorgt dat inwoners zich meer voor elkaar en hun buurt inzetten. Dit wordt bevestigd door internationaal onderzoek. [1]

Zowel de praktijk als onderzoek ^[2]  wijst uit dat burgerinitiatieven vaak worden opgezet door inwoners met een sterk sociaal-economisch profiel. Kwetsbare groepen zoals ouderen, migranten en inwoners met een laag inkomen zijn doorgaans minder betrokken bij dergelijke initiatieven. Dit komt onder andere door drempels zoals minder vertrouwen, taalbarrières en onvoldoende kennis over deelname. De komende jaren richt Dronten zich specifiek op het vergroten van de deelname van deze kwetsbare groepen aan buurtinitiatieven, zodat er ook binnen kwetsbare wijken duurzame verbeteringen ontstaan.

[1] https://www.urban.org/research/publication/coming-together-change-qualitative-study-social-connectedness-outcomes-produced-love-your-block-program

^[2] Boogers, M., & Denters, B. (2013). De paradox van de participatiesamenleving: Over kansen en risico’s van burgerinitiatieven. Bestuurskunde, 22(4), 3-10.

Uitgangspunt ontmoeting binnen multifunctionele voorzieningen
Binnen de gemeente Dronten geldt als uitgangspunt dat ontmoeting plaatsvindt op centrale, herkenbare locaties die meerdere maatschappelijke functies vervullen. Locaties zoals dorpshuizen en wijkcentra bedienen diverse doelgroepen en vormen zo een stevig, lokaal netwerk van voorzieningen. Door ontmoeting integraal te organiseren met andere maatschappelijke activiteiten wordt samenwerking tussen verschillende partijen versterkt en worden voorzieningen beter benut en duurzaam geborgd.

2.2.2 Onderbouwing van de aanpak

De gemeente Dronten heeft een faciliterende rol waarin zij buurtinitiatieven ondersteunt met kennis, expertise of praktische hulp bij het realiseren van initiatieven. In buurten waar relatief veel kwetsbare groepen wonen, vraagt dit een aanpak waarin de gemeenschap zichtbaar wordt gemaakt, versterkt en ondersteund met professionele inzet vanuit community building. De aanpak is gericht op het benutten en versterken van capaciteiten van inwoners en niet uitsluitend op problemen. Dit resulteert in een mix van korte termijnsuccessen en lange termijnontwikkeling vanuit de buurt zelf.

Door buurtinitiatieven ontstaat een proces waarin bewoners samenwerken aan een sterkere sociale structuur en verbetering van hun directe leefomgeving. Hierbij leren bewoners elkaar beter kennen, bouwen zij vertrouwen op en versterken zij informele sociale netwerken. Gezamenlijke projecten zoals buurttuinen, buurtfeesten en andere activiteiten versterken het eigenaarschap en vergroten de betrokkenheid van bewoners bij hun leefomgeving.

Door als gemeente te investeren in zelforganisatie, het identificeren van sleutelfiguren in de buurt en door buurtinitiatieven actief te faciliteren, wordt een sterke sociale basis gelegd. Hierdoor ontstaan hechte en betrokken buurten waar mensen zich thuis voelen en elkaar onderling ondersteunen. Daarbij is het van groot belang dat er regie is op de samenwerking tussen alle betrokken partijen zoals woningbouwcorporaties, welzijnsorganisaties en andere maatschappelijke partners.

Doel vastgesteld door de raad: Inwoners zetten zich in voor elkaar en hun buurt.

Uitwerking doel: Meer inwoners zijn actief om de buurt te verbeteren.

Probleem/aanleiding: Burger- en buurtinitiatieven dragen bij aan welzijn, sociale cohesie en de verbetering van de leefomgeving, maar de deelname van kwetsbare groepen is beperkt door factoren zoals middelen, vertrouwen en kennis, wat de effectiviteit van deze initiatieven in bepaalde wijken belemmert; daarom is er behoefte aan gerichte inzet om deze groepen te bereiken en te betrekken, mede in het kader van de Omgevingswet die burgerparticipatie en lokale verantwoordelijkheid bevordert, maar waarin ook uitdagingen zoals toegang tot kennis en middelen blijven bestaan.

Resultaat	Indicator op resultaat	Bron
Mensen kunnen elkaar ontmoeten in de wijk en er is meer contact en verbinding tussen buurtbewoners	% inwoners van Dronten dat aangeeft contact te hebben met familie, vrienden of buren (indicator Brede Welvaart)	Regionale monitor Brede Welvaart